Wat is er gebeurd met het stadhuis van Krakau?

Een stadhuis is een onmisbaar element van het stedelijke landschap - vooral in historische steden. Hoe is het mogelijk dat een stad als Krakau, die zo'n goed bewaarde architectuur heeft, er geen heeft? In dit artikel zullen we proberen dit mysterie te ontrafelen en de ingewikkelde geschiedenis achter het ontbreken van een van de belangrijkste gemeentelijke gebouwen in Krakau uit te leggen.

Geschiedenis van het stadhuis

Krakau kreeg op 5 juni 1257 stadsrechten (bekend als het locatieprivilege) onder de middeleeuwse Magdeburgse wet. Voor die datum was Krakau echter al een redelijk grote en welvarende stad. De eerste verwijzingen naar de stad in historische documenten dateren uit 965 na Christus, toen het werd beschreven als een rijk handelscentrum omringd door bossen. Maar zelfs toen de stad in de loop der jaren groeide als handelscentrum, is er nog steeds niet veel informatie te vinden over het stadhuis. Wat we wel weten, is dat er een houten stadhuis was dat in 1306 afbrandde, en dat later werd vervangen door een nieuw gebouw van baksteen.

Het stadhuis was aanvankelijk een rechthoekige constructie met twee verdiepingen en een binnenplaats in het midden. Het was een complex dat verschillende functies diende, met kazematten in de kelders, een graanopslag en een toren die aan beide zijden van het gebouw grensde. In latere jaren werd het gebouw uitgebreid met nog een verdieping en een galerij, en werden versieringen zoals gevels met pinakels en torentjes op de hoeken toegevoegd. De stadhuis toren die tot op de dag van vandaag bewaard is gebleven, werd gebouwd in de 15e eeuw. In de 16e eeuw huisvestte het gebouw ook een arsenaal, vermoedelijk als gevolg van de talloze militaire conflicten die op dat moment plaatsvonden. Er werd een balkon gebouwd dat werd ondersteund door 12 ornamentale consoles, maar dat stortte in 1702 in en verpletterde verschillende Zweedse soldaten eronder. De 18e eeuw was een tijd waarin het gebouw zwaar beschadigd werd en vervolgens gerenoveerd, met de bouw van een classicistisch wachthuis voor de Poolse garnizoen in 1782.

Vanaf 1795 werden de Poolse landen gescheiden en toegevoegd aan drie landen: Rusland, Pruisen en Oostenrijk. De naam Polen verdween ook van de kaarten van Europa. Gezien de turbulente politieke en sociaal-economische situatie is het niet verwonderlijk dat gebouwen - zelfs een zo belangrijk als een stadhuis - enigszins werden verwaarloosd. De belangrijkheid van Krakau als stad begon in de 17e eeuw af te nemen. Nadat het de hoofdstad van het land was geweest sinds de oprichting inde 10e eeuw, en vervolgens permanent van 1320 tot 1596, vond Krakau zijn rol veranderen toen de toenmalige koning, Sigismund III, de hoofdstad naar Warschau verplaatste. Tijdens de delingen was de stad de thuisbasis van de Poolse intellectuele elite en grote aantallen studenten, maar het had weinig politieke betekenis. De stad werd zelfs relatief achterlijk en stilgevallen beschouwd. Toen de Vrije Stad Krakau werd opgericht als gevolg van de beslissing van het Congres van Wenen in 1815, werden ook de uitvoerende autoriteiten van de stad gecreëerd, geleid door de Regerende Senaat. Na een beslissing van de gemeenteraad in 1817 werd het gebouw naast het stadhuis, dat ooit de graanopslag had gehuisvest, gesloopt en zou het tientallen jaren in puin liggen. Drie jaar later, in 1820, begon het werk aan de wederopbouw van het stadhuis zelf serieus. Het werk werd echter zo slecht gedaan dat de muren van het stadhuis ernstig werden beschadigd tijdens het proces en het hele gebouw als gevolg daarvan moest worden gesloopt. Alleen de kelders en de toren bleven over - zoals tot op de dag van vandaag.

De echte reden?

Hoewel de sloop van het stadhuis wordt beschouwd als het vreselijke resultaat van slecht werk, zijn er ook suggesties dat het mogelijk opzettelijk is uitgevoerd. Voor 1817 waren er talloze oproepen om veel middeleeuwse gebouwen (en ook gebouwen uit verschillende periodes) te verwijderen op basis van het feit dat ze verouderd waren en het uiterlijk van de stad ontsierden. In 1821 riep een van de senatoren van de Vrije Stad Krakau in de lokale kranten op tot de sloop van de toren van het stadhuis. Naar zijn mening had de eenzame toren geen waarde en verstoorde het het uitzicht op de Grote Markt.

Gelukkig begon in de tweede helft van de 19e eeuw historische architectuur niet langer te worden gezien als verouderd en nutteloos, maar als iets dat het waard was om te behouden. Zelfs als ze niet esthetisch aantrekkelijk waren voor iedereen (hoewel tegenwoordig de meerderheid van de mensen verbaasd is over de schoonheid van de gotische stijl), zijn dergelijke gebouwen onschatbare getuigen van de geschiedenis en werden ze uiteindelijk ook als zodanig beschouwd.

Overblijfselen van het stadhuis

Zoals al eerder vermeld, zijn de enige delen van het stadhuis die zijn overgebleven de toren en de kelders. Zelfs nadat het stadhuis zelf was gesloopt, overleefde het wachthuis dat naast de toren van het stadhuis stond en werd het zelfs uitgebreid in 1829

Helaas werd het tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt door de nazi's en associeerden de mensen van Krakau het zo sterk met dat feit dat werd besloten het in 1946 te slopen.

De toren werd gerenoveerd in het begin van de jaren 1960 en tegenwoordig huisvest het een tak van het Historisch Museum van Krakau. Het is geopend van april tot september en is een prachtig uitkijkpunt vanwaar je de hele oude stad kunt bewonderen.

De meeste kelders waren begraven tijdens de sloop van het stadhuis, maar ze werden ook uitgegraven en schoongemaakt tijdens de jaren 1960. Sindsdien worden ze gebruikt als decor voor een satirisch theater, en tegenwoordig is het de locatie van een ondergronds podium van het Ludowy Theater, genaamd het Podium onder het Stadhuis.

Een nieuw stadhuis

Toen het nieuwe politieke systeem - het communisme - na 1945 begon door te dringen, waren de autoriteiten van plan een ideale nieuwe stad genaamd Nowa Huta te bouwen. Ze wilden een stad creëren die Krakau, dat in de 20e eeuw zijn kracht en belang had herwonnen, zou overtreffen. Het communistische regime verwierp principieel alles wat Krakau - de thuisbasis van koningen - symboliseerde, namelijk de aristocratie, de rijke geschiedenis van onafhankelijkheidsstrijd en de intellectuele en artistieke sferen. Nowa Huta werd voor de bouw zelfs gepland door vooroorlogse architecten en stedenbouwkundigen, waardoor het een regelmatige, logische en stilistisch coherente stedelijke indeling kreeg. Volgens de overgebleven bouwtekeningen was er ook de bedoeling om een nieuw stadhuis te bouwen. De periode van 1954 tot 1957, na de dood van Stalin en de arbeidersopstanden, was de tijd van de zogenaamde Chroesjtsjov-ontdooiing. In die tijd werden in alle landen van het Sovjetblok ingrijpende veranderingen doorgevoerd en werden ook stedelijke doelen gewijzigd. In 1956 werd de bouw van Nowa Huta stopgezet en het stadhuis, dat een van de grootste onvoltooide projecten was, werd nooit gebouwd. Bovendien werd Nowa Huta in 1951 opgenomen in Krakau zelf; het moest nog steeds de belangrijkste wijk worden, maar de bouw van een administratief complex werd niet langer als nodig beschouwd. De esthetische eisen veranderden ook na de ontdooiing en dus werd Nowa Huta haastig voltooid op een manier die nog steeds consistent was met de plannen, maar zonder de uitvoering van belangrijke projecten.

Hoewel er voor de stad Kazimierz (voordat het deel werd van Krakau) een stadhuis werd gebouwd, werd dat gebouw meer dan 100 jaar geleden omgebouwd tot een etnografisch museum. En tegenwoordig is er geen beho

Wstecz