Zalipie - een beschilderd dorp

Zalipie is een klein dorpje in Klein-Polen, ongeveer 30 km van Tarnów, dat wereldwijde faam heeft verworven dankzij de lokale traditie van het beschilderen van huizen met decoratieve bloemenmotieven. Maar deze bloemrijke volkskunst is niet alleen te vinden op huizen, maar ook op hekken, putten, schuren, potten en zelfs hondenhokken.

Hoe is het allemaal begonnen?

De oorsprong van deze traditie gaat terug tot eind 19e eeuw, toen de jonge vrouwen van het dorp besloten dat ze genoeg hadden van sombere interieurs en muren bedekt met lelijke roet van de open haard. Eerst schilderden ze geen bloemen, maar zogenaamde "vlekken", onregelmatige plekken waar ze met een melkmengsel over de roet schilderden, met primitieve kwasten gemaakt van berk- en wilgentakken. Toen ze merkten dat het als decoratie werkte, besloten de vrouwen ook een deel van de fundering die uit de grond stak te versieren - alleen keerden ze nu de kleuren om en gebruikten ze kalk om de vlekken te maken. Deze manier van decoreren duurde vele jaren, en het was pas met de opkomst van gekleurde verf dat de vrouwen toen begonnen met het afbeelden van bloemen.

De opkomst van de faam van Zalipie

Jarenlang ontwikkelden de vrouwen van Zalipie hun talenten in het geheim van de wereld. Maar dat veranderde in 1905, toen een Oostenrijkse ambtenaar, Władysław Hickel, een boer uit Tarnów inhuurde als zijn bediende. Bij het verlaten van Zalipie nam de boer een stukje van zijn huis mee als souvenir: twee vellen wit papier met bloemen erop geschilderd. Toen Hickel de patronen zag, was hij onmiddellijk gefascineerd door het idee om huizen te schilderen. Hij ging daarom naar Zalipie en beschreef alles later in "Lud" magazine, dat destijds een zeer populair tijdschrift was.

Het artikel werd onmiddellijk populair omdat het de tijd was waarin de bourgeoisie net begon gefascineerd te raken door het idee van een idyllische boerenlevenstijl. Het was de tijd waarin Stanisław Witkiewicz Podhale bewonderde in zijn kunst, Wyspiański Lucjan Rydels bruiloft met de boerenmeisje Jadwiga Mikołajczyk beschreef, en Reymonts roman "Chłopi" ("De Boeren") een enorm succes was bij de lezers.

Tough times and the later renaissance

De twee wereldoorlogen, die elkaar praktisch opvolgden, vernietigden bijna de Zalipie-traditie. De vrouwen uit de regio hadden, net als de rest van het land ernstiger problemen aan hun hoofd dan de esthetische aantrekkingskracht van hun huisjes.

Gelukkig bleef de decoratietraditie in het geheugen van deze vrouwen (bekend als Zalipianki) en na de oorlog konden ze eindelijk hun artistieke talenten de vrije loop laten.

De Zalipianki werden ook aangemoedigd door de autoriteiten van de Volksrepubliek Polen om hun traditie te herstellen. Er werd daarom in 1948 een wedstrijd georganiseerd in Powiśle Dąbrowskie door het Ministerie van Cultuur en Kunst, genaamd "Een beschilderd huisje". De eerste editie werd bijgewoond door 40 vrouwen, die op karton tekenden. De wedstrijd werd gedomineerd door Zalipianki, dus werd deze verplaatst naar Zalipie, waar het sindsdien jaarlijks wordt gehouden.

Na de wedstrijd richtte Felicja Curyłowa, een lokale legende van Zalipie, samen met enkele andere schilders de "Creatieve Dorp" Schildersvereniging op. Zalipie werd opnieuw beroemd in heel Polen, en er begonnen zelfs toeristengroepen het dorp te bezoeken. Een prominente figuur in de geschiedenis van haar geboortestad, Felicja Curyłowa promootte niet alleen het idee van het beschilderen van huizen, maar was ook een sociaal activist. Ze was betrokken bij andere activiteiten, zoals de oprichting van de vereniging, en haar inspanningen leidden tot de aansluiting van Zalipie op het elektriciteitsnet en de renovatie van lokale wegen in de omgeving. Ze moedigde vrouwen aan om te schilderen en deel te nemen aan wedstrijden. Samen met haar man decoreerde ze bijna elk oppervlak van haar huis met bloemen. Terwijl ze nog leefde, functioneerde haar huis als een levend museum en het is vandaag de dag nog steeds open voor het publiek.

Zalipie tegenwoordig

Als je naar Zalipie gaat en een soort folklore-Disneyland verwacht, zul je misschien teleurgesteld zijn. Het dorp is geen openluchtmuseum (of skansen), maar een plek waar mensen nog steeds wonen. Interessant is dat de inwoners van Zalipie niet al te geïnteresseerd zijn in het verdienen van geld als toeristische attractie, dus er zijn geen souvenirwinkels of fastfoodkarren. Natuurlijk zijn er huizen in Zalipie waar toeristen welkom zijn om naar binnen te gaan en de prachtig versierde interieurs te bewonderen, maar er staat altijd een bordje voor de ingang waarop staat dat het huis open is voor bezoekers in ruil voor een kleine fooi "voor de verf". Aan de andere kant zijn er ook gebouwen met borden buiten waarop staat dat fotograferen verboden is, en de privacy van deze mensen moet worden gerespecteerd. Het is ook belangrijk om op te merken dat niet alle gebouwen zijn versierd. Het meest bekende gebouw in het dorp, het Huis van de Schilders genaamd, is de plek om naartoe te gaan voor een kaart van alle meest interessante plekken om te zien.

Wstecz